پارکینسون چیست؟
پارکینسون یک بیماری دژنراتیو عصبی، ناتوانکننده و پیشرونده است که توسط جیمزپارکینسون در سال ۱۸۱۷ توصیف شد. مشخصات بیماری عبارتند از حرکت کند و کاهش یافته، سفتی و لرزش عضلانی و عدم تعادل، جویدن ناقص، اختلال در بلع و در سخن گفتن. این بیماری در اثر تحلیل سلولهای مغزی تولید کننده دوپامین در سنین بالای ۶۰ سال رخ میدهد. (معمولا از ۴۰ سالگی تا ۷۰ سالگی) تقریبا ۶۶% بیماران طی ۵ سال اول بیماری و ۸۰% پس از ۱۰ سال دچار ناتوانی میگردند. پارکینسون از جمله بیماریهای عصبی در جهان به شمار میآید که شیوع این بیماری در افراد آفریقایی- آمریکائی و آسیاییها در مقایسه با نژاد سفید کمتر است.
سه فرضیه در مورد علت شناسی پارکینسون وجود دارد:
۱- تغییر متابولیسم دوپامین در اثر یک جراحت عصبی
۲- تماس با سموم عصبی محیطی
۳- زمینه گوارشی
سالمندی همراه با کاهش سلولهای عصبی حاوی دوپامین و افزایش مونوآمین اکسیداز است.در حین متابولیسم دوپامین تولید سموم آندوژنیک میکند (رادیکالهای آزاد و پراکسید هیدروژن) و سبب از بین رفتن چربی غشاءها و مرگ سلولی میشود. در صورت وجود زمینه ارثی، آسیبهای شدید ممکن است سبب از دستدهی شدید سلولهای عصبی تولیدکننده دوپامین شود، درست مثل اتفاقی که در بیماری پارکینسون رخ میدهد. بر اساس بررسیها کمبود شدید و طولانی مدت ویتامین E میتواند منجر به از دست رفتن پایانه عصبی نیگروستریاتول شود.
نکته دیگر آن که مصرف زیاد آهن ومنیزیم احتمالاً با بروز پارکینسون در ارتباط هستند. با توجه به مطالعات، زمینه ارثی نیز در بروز بیماری موثر است، بخصوص در ۲قلوهای دختر میزان ابتلا به این بیماری نسبت به سایر بستگان بالاتر میباشد. زنان احتمالاً از اجزای ژنتیک قویتری برای ابتلا به بیماری برخوردارند.
مهمترین علائم این بیماری عبارتند از:
۱- لرزش (ترمور): لرزش در حالت استراحت که با شروع فعالیت و حرکت متوقف میشود. معمولاً به صورت یکطرفه در اندام فوقانی شروع میشود و بعدها به صورت دوطرفه مشاهده میشود.
۲- سفتی عضلانی (Rigidity): دلیل این حالت افزایش تون عضلانی در تمام طول دامنه حرکتی است. این حالت در ابتدا اغلب در یک دست ایجاد میشود سپس در طرف مقابل بدن و دیگر قسمتها و در نهایت در گردن و تنه پیشرفت میکند.
۳- کندی حرکت (Brady Kinesia): به معنی آهستگی و ضعف در شروع حرکات ارادی است که باعث تاخیر بین محرک (مثلاً تقاضای نشستن از بیمار) و پاسخ او خواهد شد.
۴- اختلال در وضعیت طبیعی بدن (گردن و تنه بیمار به حالت خمیده قرار گرفته و دستها هنگام راه رفتن حرکت معمول خود را انجام نمی دهند).
نحوه تشخیص:
تشخیص بیماری پارکینسون براساس علائم و نشانه هایی است که پزشک در طی معاینه به آنها پی می برد. آزمایش خون و عکسبردری با اشعه ایکس معمولاً لازم نیست و روشهای اختصاصی مثل انجام سی تی اسکن
یا ام آر آی عموماً در این موارد مفید واقع نمی شوند. در واقع چنین روشهایی اغلب در بیماران دچار پارکینسون نشان دهنده وضعیت طبیعی است.
درمان:
درمان بیماری پارکینسون براساس جایگزینی آن مواد شیمیایی در مغز که در این بیماری کاهش می یابد، صورت می پذیرد. ماده شیمیایی اصلی که در بیماری پارکینسون کاهش می یابد “دوپامین” نام دارد که به تدریج و در طی چند سال قبل زا اینکه علائم و نشانه های بیماری آشکار شوند کاهش می یابد.
به بیماران دچار پارکینسون دارویی به نام لوودوپا (levodopa) داده می شود. اما از داروهای دیگر نیز استفاده می گردد.
فیزیورتراپی ، کاردرمانی و گفتار درمانی می توانند در مراحلی از درمان مورد استفاده قرار بگیرند اما هیچکدام نمی توانند جای درمان دارویی را بگیرند.
هدف از درمان بااین روشها فعال نگه داشتن بدن و اجازه دادن به بیمار به انجام کارهای روزمره اش می باشد.