نوروفیدبک چیست؟

نوروفیدبک چیست و چگونه کار میکند ؟

نوروفیدبک به معنی آموزش دادن مغز توسط خود مغز است. در حقیقت مغز با فیدبک(بازخورد)هایی که از بدن و محیط اطراف خود میگیرد به کنترل و تنظیم کارکردهای مختلف جسمی و روانی و تعامل با محیط می پردازد. دستگاه نوروفیدبک نیز با اطلاعاتی که از امواج ارائه میدهد، به مغز کمک میکند تا فعالیت ها و کارکرد خود را به شکلی مطلوب تنظیم نماید.

یادگیری  در نوروفیدبک ممکن است به سه روش زیر صورت گیرد:

الف : یادگیری نیمه هشیار

یادگیری نیمه هشیار طی فرایندی اتفاق می‌افتد که مغز بوسیله آن، بصورت ناخودآگاه، شروع به بازشناسایی خویش روی مانیتور کامپیوتر کرده و سپس به ایجاد تغییرات مطلوب به منظور حفظ میزان مناسب امواج می‌پردازد. همچنانکه این اتفاق می‌افتد فرد کم‌کم احساس جدایی از این فرایند به او دست می‌دهد. او احساس می‌کند که فقط و بسادگی مشغول تماشای صفحه و گوش دادن به اصوات است بدون اینکه وقوع اتفاقی را در مسیرهای عصبی خود احساس کند. این یادگیری در سطح نیمه هشیار اتفاق می‌افتد. به خاطر داشته باشید، گربه‌ها و سایر حیوانات هم می‌توانند یاد بگیرند که کارکرد مغزشان را تغییر دهند (وقتی پاداش‌های مناسبی دریافت کنند) ولی بصورت هشیار نمی‌توانند تصور کنند که چه باید انجام بدهند تا پاداش دریافت کنند. این یادگیری به مرور زمان و خارج از سطح آگاهی هشیار اتفاق می‌افتد.

ب : شکل‌گیری یک ارتباط هشیار بین احساسات و حالات مغزی

روش دوم یادگیری وقتی است که ارتباطی هشیار بین نشانه‌های هدف (برای مثال صدها و تصاویر راهنما) و احساس فرد پیدا می‌شود. مثلاً، بیشتر مردم نمی‌توانند بیان کنند افزایش آلفا چه احساسی دارد اما می‌توانند بگویند که چه زمانی این اتفاق می‌افتد. این فرایند یادگیری هشیارانه است و شامل ایجاد یک آگاهی از حسی در بدن است که پیش از آن نبوده است. در این روش، افراد قادر خواهند بود تا بصورت ارادی آنچه لازم است انجام دهند تا آن حس دوباره ایجاد شود. افراد می‌گویند که «این مانند همان حسی است که وقتی آلفای بیشتری تولید می‌کنم دارم».

ج : رشد انعطاف‌پذیری در مسیرهای عصبی

در نهایت، تغییر حاصل از تمرین دادن مسیرهای عصبی با نوروفیدبک می‌باشد. هر چه مغز بیشتر برای رسیدن به حالت بهینه تمرین کند، در پاسخ به نیازها منعطف‌تر می‌شود.

آیا پس از اتمام دوره استفاده از نوروفیدبک علائم و مشکلات دوباره بر می‌گردند؟

مانند هر درمانی کامل کردن دورۀ درمان با نوروفیدبک بسیار مهم است و ناقص گذاشتن درمان، سبب عود علائم می‌گردد. در مورد نوروفیدبک باید به خاطر داشت که این روش درمانی در واقع نوعی یادگیری است، و مغز یاد می‌گیرد که چطور به تنظیم خود پرداخته و نقائص عملکردی خود را برطرف کند. همچنانکه رانندگی را یاد می‌گیریم و آن را فراموش نمی‌کنیم، این یادگیری هم فراموش نمی‌شود. در حقیقت مغز مهارت جدیدی به دست آورده است. البته برای داشتن یک درمان کامل، علاوه بر رعایت ترتیب جلسات و کامل کردن آنها، همکاری خانواده و عمل به کلیه دستورات و راهنمایی‌های درمانگر ضروری است. در پژوهش طولی در کشور آمریکا، ماندگاری اثرات درمان نوروفیدبک، تا ده سال پس از درمان، در کودکان AD/HD گزارش شده است.

چه تعداد جلسه برای درمان نیاز است؟

نوروفیدبک نوعی یادگیری است و مانند همۀ یادگیری‌ها تفاوت‌های فرد در آن نقش دارد. برخی سریع‌تر یاد می‌گیرند و برخی دیرتر. همانطور که کسی رانندگی را چند روزه یاد می‌گیرد و شخص دیگر در طی چند ماه. علاوه بر تفاوت‌های فردی، شدت مشکلات دیده شده در QEEG نیز می‌تواند نشان‌دهندۀ تعداد جلسات ‌باشد. بنابراین تعیین دقیق تعداد جلسات مقدور نیست.

آیا کاربرد بالینی نوروفیدبک مورد تأیید قرار گرفته است؟

 FDA کاربرد آن را برای اضطراب، اختلال نقص توجه بیش فعالی، اتیسم، استرس و … تأیید ‌کرده است و به عنوان یک روش درمانی در ۱۰۰۰ مرکز درمانی در آمریکا و بیش از ۵۰ کشور دنیا در حال انجام است.

تغییرات حاصل از نوروفیدبک چه زمانی مشاهده می‌گردد؟

با توجه به آنکه نوروفیدبک یک فرایند یادگیری است لذا نباید در چند جلسۀ اول منتظر تغییرات باشید. اولین تغییرات از جلسۀ دهم تا پانزدهم خود را نشان خواهند داد. در صورتی‌که این تغییرات مشاهده نگردند معمولاً روند درمان اصلاح و در موارد مقاوم قطع خواهد شد.

کاربردهای درمانی نوروفیدبک چیست ؟

بیشغعالی/نقص توجه، اتیسم، اضطراب، ناتواتی یادگیری، آسیب مغزی، بهبود حافظه، سردرد، گیجی و حواس پرتی، سرگیجه، مشکلات تمرکز، اضطراب، افسردگی، تغییرات خلقی، اختلالات خواب، تحریک پذیری، مشکلات ادراک بینایی، دردهای مزمن و سردردهای میگرنی، افسردگی، سو مصرف مواد و …